راه رفتن روی پنجه در کودکان

راه رفتن روی پنجه پا، الگویی از راه رفتن است که در آن کودک تنها با استفاده از انگشتان و پنجه پا راه رفته و پاشنه پا با زمین تماس پیدا نمی کند. این نوع راه رفتن در میان کودکانی رایج است که در حال یادگیری نحوه راه رفتن هستند.

بیشتر کودکان در سن 12 تا 14 ماهگی راه می‌روند و پاهایشان روی زمین است. با این حال، برخی از کودکان هستند که به جای آن، روی نوک انگشتان خود راه می‌روند. این الگو به طور معمول طی 3 تا 6 ماه با آموزش نحوه راه رفتن اصلاح می‌شود. تقریباً همیشه تا پایان سه سالگی، این مشکل کاملاً از بین می‌رود.

راه رفتن روی پنجه پا ایدیوپاتیک، زمانی است که کودک بالای 3 سال هنوز بر روی نوک انگشتان خود راه می‌رود. او اغلب با پاهای صاف روی زمین می‌ایستد اما هنگام راه رفتن یا دویدن ترجیح می‌دهد روی انگشتان پنجه پا باشد. اگر مشکل راه رفتن روی پنجه پا تا 3 سالگی اصلاح نشود، باید حتما به یک متخصص کودک و یا متخصص پا مراجعه کرد.

علت راه رفتن روی پنجه پا در کودک:

راه رفتن کودکان نوپا روی پنجه دلایل قطعی و مشخصی ندارد، چون بیشتر آنها این کار را بی‌دلیل انجام می‌دهند. اما در هر صورت برای اطمینان بیشتر لازم است این موضوع را با پزشک کودکتان در میان بگذارید. یادمان باشد که بعد از خواندن هر اطلاعات علمی فوراً نگران نشویم و نترسیم، زیرا نگران شدن بیش از حد که اغلب اولین کار اشتباهی است که بیشتر ما انجام می‌دهیم، ساده‌ترین و ناکارآمدترین اتفاق ممکن است. اما برخی از دلایل احتمالی راه رفتن کودک روی پنجه‌هایش در زیر مطرح شده‌اند.

علل مختلف راه رفتن روی پنجه پا در کودکان عبارتند از:

• برخی از علل نادرتر مانند میوزیت ویروسی
• اختلالات اعصاب مرکزی – محیطی (به عنوان مثال سندرم تترد کورد، دیاستاتومومیلیا، اسپینا بیفیدا، فلج مغزی).
• اختلالات عضلانی (به عنوان مثال دیستروفی عضلانی مادرزادی).
• اختلالات آناتومیکی مانند اختلاف طول اندام.
• شایع‌ترین علت راه رفتن روی پنجه پا، ایدیوپاتیک است. به این معنی که هیچ فرآیند آسیب شناسی قابل توضیح و درک برای این ناهنجاری وجود ندارد.

علائم راه رفتن روی پنجه پا در کودک:

• کودک روی نوک انگشتان هر دوپا راه می‌رود.
• کودک به طور مداوم روی انگشتان خود متعادل می‌باشد.
• از نظر جسمی قادر به همراهی با سایر کودکان در سن خود می‌باشد.
• با زانوهای صاف راه می‌رود.
• اغلب قادر به ایستادن با پاهای صاف بر روی زمین خواهد بود
• اغلب سابقه خانوادگی در راه رفتن روی پنجه پا وجود دارد.
• بیشتر اوقات روی انگشتان پا راه می‌رود.
• دارای عضلات سفت است.
• ناهماهنگ است.
• ناجور راه می‌رود، لغزش می‌کند یا راه رفتن اردکی شکل دارد.
• کودک در مهارت‌های حرکتی به طور طبیعی و کامل رشد نکرده است. (به عنوان مثال، او نمی‌تواند دکمه‌ی پیراهن خود را ببندد).
• به نظر می‌رسد که او نمی‌تواند وزن خود را روی پای صاف تحمل کند.
• مهارت‌های حرکتی که از قبل داشته‌ است را از دست می‌دهد.

درمان راه رفتن روی پنجه پا در کودک:

درمان راه رفتن روی پنجه پا به عوامل متعددی از جمله سن کودک و توانایی او در راه رفتن با کف پا بستگی دارد.

درمان غیر جراحی

از كودك خود بخواهید به پشت روی یك سطح راحت مانند تخت محكم دراز بكشد. در حالی که زانوی او خم است، پای کودک خود را به سمت بالا بیاورید، مچ پا را خم کنید. کشش را در انتهای حرکت (یعنی در حدی که دامنه حرکت کودک شما اجازه می‌دهد) به مدت 15 تا 30 ثانیه نگه دارید. این حرکت نباید برای کودک شما دردناک باشد.

در کودکان ۲ تا ۵ ساله ای که توانایی راه رفتن با کف پا را دارند، درمان اولیه همواره گزینه ای غیر جراحی خواهد بود. از جمله این درمان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مشاهده پزشک پایش کودک و چندین جلسه ملاقات را برای یک دوره زمانی پیشنهاد می دهد. در صورتی که راه رفتن بر پنجه پا در اثر یک عادت باشد، امکان توقف آن وجود دارد.

کاردرمانی در روند درمان روی پنجه راه رفتن کودکان مانند هر مشکل دیگر در علوم پزشکی در مراحل اولیه از درمان های غیرتهاجمی(غیر جراحی)استفاده می شود.یکی از این نوع درمان ها مراجعه کودک به کاردرمانگر هست.

کاردرمانگر در ابتدا وضعیت حرکتی کودک در حین راه رفتن ، دویدن، پریدن و.. را بررسی می کند و پس از به کارگیری تست های حسی، حرکتی مختلف به درمان می پردازد. در ادامه مهمترین اهداف و رویکردهای کاردرمانی در این کودکان ذکر شده است...

•  تمرینات تقویت عضلانی و اصلاح الگوی Gait • تمرینات کششی اکتیو و پسیو، حفظ دامنه حرکتی مفصل و جلوگیری از کوتاهی ها
•  آموزش استفاده از وسایل کمک حرکتی (کفش طبی و ارتوزها)
• تمرینات SI جهت افزایش حس پروپریوسپتیو و تعدیل حسی

چند نمونه از تمرینات:

تمرین 1:کشش ساق پا

كودك خود بخواهید به پشت روی یك سطح راحت مانند تخت محكم دراز بكشد.

در حالی که زانوی او صاف است و پای او روی تخت قرار گرفته است، پای کودک خود را به سمت بالا، به طرف سر او بیاورید و مچ پا را خم کنید.

کشش را در انتهای حرکت (یعنی در حدی که دامنه حرکت کودک شما اجازه می‌دهد) به مدت 15 تا 30 ثانیه نگه دارید. این حرکت نباید برای کودک شما دردناک باشد.

تمرین 2:کشش آشیل

تمرین 3:پیاده روی در سربالایی.

تمرین4:راه رفتن روی سطوح ناهموار مانند زمین بازی یا شن و ماسه.

تمرین 5:راه رفتن فقط با پاشنه پا. انگشتان پا را همیشه از زمین بلند کنید.

چند نمونه تمرینات که می توان به این عارضه کمک کند(لازم به ذکر است که این تمرینات فقط بصورت نمونه آورده شده است)باید کودک دچار این عارضه توسط کاردرمانگر ارزیابی شود،تمرینات متناسب با توان بدنی کودک داده شود وبرنامه ی درمانی کاردرمانگر باید بصورت کامل طی شود.

گچ گیری

پزشک می تواند جهت کمک به افزایش طول تدریجی عضلات و تاندون ها و همچنین شکسته شدن این عادت نامناسب، گچ گیری پای کودک را پیشنهاد دهد. این قالب های گچی همگام با بهبود و رشد کودک تغییر کرده و فرایند درمان چندین هفته به طول می انجامد.

استفاده از پابند ها

پوشیدن یک پابند مخصوص می تواند به کشیدگی و افزایش طول عضلات و تاندون ها کمک کند. این پابند، یک قالب پلاستیکی بوده که تا پشت ناحیه پایینی پا ادامه یافته و پا را در زاویه ای ۹۰ درجه نگه می دارد. به طور کلی، مدت استفاده از پابند بیشتر از گچ گیری بوده و به چندین ماه می رسد.

درمان بوتاکس

در برخی بیماران مخصوصا افراد مبتلا به ناهنجاری های عصبی، تزریق سم بوتولینوم A می تواند عضله ساق پا را به طور موقت ضعیف کند.

درمان جراحی:

در کودکانی که پس از ۵ سال هنوز بر روی پنجه پا راه می روند، ممکن است عضلات ساق پا و تاندون پا به قدری کوتاه باشند که امکان راه رفتن با کف پا وجود نداشته باشد. در این موارد، پزشک جهت افزایش طول تاندون آشیل انجام جراحی را پیشنهاد می دهد. افزایش طول این تاندون محدوده حرکتی و عملکرد پا و مچ را بهبود می بخشد. انتخاب محل افزایش طول تاندون به این بستگی دارد که بیمار در حین خم کردن زانو ها فاقد یا دارای توانایی قرار دادن کف پا بر روی زمین باشد.

افزایش طول تاندون با روش های مختلفی انجام می شود. پزشک درباره انتخاب بهترین روش با والدین کودک صحبت خواهد کرد. جراحی یاد شده معمولا به صورت سرپایی انجام شده و نیازی به بستری شدن ندارد. پس از اتمام جراحی، در حالی که کودک هنوز بیهوش است، پای او در قالبی گچی قرار داده می شود. این قالب باید به مدت ۴ تا ۶ هفته در جای خود باقی بماند.

دوران نقاهت پس از درمان:

معمولا پس از درمان های جراحی یا غیر جراحی، جهت کمک به راه رفتن بیمار انجام فیزیوتراپی توصیه میشود. در درمان های جراحی، فیزیوتراپی معمولا تا زمان خارج کردن گچ ها شروع نمی شود.

در آخر، اغلب بیماران با گذشت زمان بهبود یافته و توانایی شرکت در ورزش ها و فعالیت ها را خواهند داشت. با این حال، مطالعات نشان داده اند که برخی کودکان حتی پس از جراحی یا گچ گرفتن نیز به عادت راه رفتن بر روی پنجه پا ادامه می دهند.